از سال ۱۳۱۹ که نخستین گواهینامه رانندگی به نام شوکت الملوک جهانبانی یکی از نوادگان قجری صادر شد و اولین راننده نسوان لقب گرفت، شاید تصورش را هم نمی کرد تا به امروز که بیش از ۸۰ سال گذشته است، زنان با چه چالش هایی در مسیر راندن و رانندگی مواجه هستند.
به گزارش عصر زنان، به طور حتم در سطح شهر زنان مسافرکشی را دیده اید و یا درباره آن ها شنیده اید؟
پس از ورشکستگی همسرش و روانه شدنش به زندان، راننده تاکسی شده بود تا امرار معاش خانواده را در دست بگیرد برایم تعریف می کرد: « مسافرهایی که سوار ماشینم می شوند بدون استثناء از من می پرسند شما که خانم هستی، چرا راننده تاکسی شدی؟! ای کاش بپذیرند که کار، کار است و مرد و زن ندارد. دیگر یاد گرفته ام که سکوت کنم و یا می گویم همسرم هم تاکسی دارد و با هم کار می کنیم. اگر این جواب را ندهم، سوال های بعدی سمتم سرازیر می شوند».
توانایی زنان در رانندگی آنان را از پشت رُل اتومبیل های شخصی به رانندگی تاکسی، اتوبوس های شهری و جاده‌ای و کامیون رسانده است؛ در فضایی که در برخی شهرها حتی نشستن زن در صندلی جلوی ماشین مقبوح است.
در حال حاضر به رغم حضور خانم ها در بخش های مختلف حمل و نقل چون رانندگان تاکسی اعم از اینترنتی و …، سرویس مدارس و حتی رانندگی ماشین های سنگین و آماری مبنی بر چهار هزار و ۸۳۰ راننده زن در تاکسیرانی باز هم اما و اگرهایی در خصوص رانندگی زنان به گوش می رسد.
گروهی براین عقیده پافشاری می کنند با این مضمون که « چه معنی دارد زن ها پا در کفش مردان کنند و نان آنها را آجر کنند و مشاغل مردانه را صاحب شوند». عده ای هم سر پرسودا و هیجان طلب زنان را نشانه رفته و متهم ردیف اول می شمارند که زنان را به خیابان ها کشانده تا در کنار به اصطلاح « دور دور کردن » مسافری هم سوار کنند.
جماعتی نیز بی وقفه در تلاشند تا اثبات کنند زنانی که خانه داری را معادل محصور بودن در خانه می دانند، برایشان تفاوتی نمی کند که سراغ چه کاری بروند، چرا که تنها هدفشان خروج از این حصار و فرار به بیرون از منزل است.
خلاصه اینکه نگران لطافت زنان هستند که مبادا در میان هیاهوی خیابان و شلوغی گم شود و زن معنای خود را از دست دهد.
این تفکر که رانندگی زنان بخصوص در قالب شغلی برای امرار معاش به « مردانه شدن شخصیت زنان» می انجامد از ذهن کسانی سرچشمه می گیرد که اتومبیل و به عبارتی بهتر هر نوع سواره ای را متعلق به دنیای مردانه می دانند و بس.
صاحب نظران سطحی نگر، زنان سرپرست خانواده و قشری که سال ها تحصیل کرده اند ولیکن در سیستم نابرابر تقسیم بندی جنسیتی مشاغل، در کشور ناگزیر سهم کوچکی نصیبشان شده و در نظر گرفتن نیاز همه آن ها به کسب رزق و روزی برای فرزندان و گاه پدر و مادر سالخورده شان را از یاد می برند.
پر واضح است مهمترین علل گرایش زنان به این شغل بُعد اقتصادی و عدم موفقیت در احراز شغل متناسب با رشته تحصیلی است.
به طور کلی اشتغال تحت تاثیر ویژگی های جنسیتی قرار گرفته و مرزبندی با عناوین مشاغل مردانه و زنانه ایجاد شده است. در نتیجه ی این تقسیم بندی، برای ورود زنان به یک سری از مشاغل در جامعه، ممنوعیت های قانونی یا اجتماعی ایجاد شده است. در نهایت آن چه در جامعه مشاهده می شود اتخاذ سیاست های مبهم و تصمیم گیری های متعارض در این عرصه است.
معمولا هر ساختاری که در جامعه شکل می گیرد براساس نیازهایی ست که در جامعه وجود دارد.
اینکه اشتغال زایی را به دو بخش زنانه و مردانه تقسیم کنیم، تبیین درست و منطقی به نظر نمی رسد.
با این وجود باید گفت هنوز در سراسر کشور از بُعد فرهنگی در بافتی سنتی و مردسالار زیست می کنیم، از این رو پذیرش زنان در ناوگان حمل و نقل شهری با چالش هایی روبروست که به سبب آن زنان را با انواع رفتارها و واکنش های مختلف از سوی جامعه به ویژه مردان و گاه حتی زنان مواجه می سازد. زنانی نیز که در این شغل تاب بیاورند و ماندگار شوند، بیشتر اوقات مورد هجمه مردان قرار می گیرند.
رانندگی زنان رفتاریست که با پیش فرض های نادرست جامعه در تعارض است و همین امر سبب رفتارهای ناهنجار و طنزهای تمسخرآمیز در خصوص رانندگی زنان در محافل می شود.
گاهی مردم برخی کارها را منتسب به مردان می دانند با این تصور که زنان به خوبی مردان، از عهده انجام آن برنمی آیند، اما زنان بسیاری ثابت کردند که در زمینه های مختلف می توانند توانمندی های خود را به نمایش بگذارند.
زمان آن رسیده، جامعه از این مرحله گذر کرده و به زنان و مردان اجازه انتخاب آزادانه و آگاهانه دهد تا هر فردی بنا به صلاحدید خویش گزینش کند.
– مهدیه ملک شیخی تحلیلگر مسائل اجتماعی