به گزارش عصر زنان، مطالعه مسائل اجتماعی، همواره جزو بخش های پیچیده جامعه شناسی بوده اسـت؛ زیرا آنچه امروز از دید عده ای چالش اجتماعی تلقی می شود، ممکن است فـردا و از دیـد عده ای دیگر این گونه تلقی نشود.

جامعـه شناسـی اگرچـه در شناسـایی و تبیـین مـسائل اجتماعی دیدگاه های نظری متنوعی را بسط داده؛ از شناسایی و تحلیل و تبیین مسائل زنان همواره غفلت ورزیده و آن را موضوعی حاشیه ای دانسته اسـت. شـاید بهتـرین راه بـرای جبران غفلت جامعه شناسی، در نظر گرفتن تجربیات روزانه زنان و شناسایی مشکلات آنان بنا بر روایت خودشان باشد.

بسیاری از اندیشمندان جامعه شناسی، در بهتـرین وجـه چـشم خـود را روی مسائل زنان بسته و در بدترین حالت، به شدت گرفتار نوعی جنس گرایی بوده اسـت.

زنان مسائل خاص خـود را دارنـد؛ مسائلی که باید در ورای موقعیت های طبقاتی به آنها پرداخته شود.

در ایران نیز، آنچه بـه نـام مـسائل زنـان در عرصـه عمـومی مطـرح اسـت، بیـشتر بـر خواسته های زنان طبقه متوسط رو به بالا، مبتنی است که قادرند مـسائل خـود را در سـطح افکار عمومی مطرح کنند.

مسائل زنـان تنوع خاصی دارد؛ لذا اختصاص دادن مسائل گروه خاصی از زنـان بـه تمـام زنـان دیگـر، موجب کنار گذاشتن بخش وسیعی از جمعیت زنان می شود. لـذا هرگونـه نظریـه پـردازی و صورت بندی نظری که عمدتاً براساس خواسته ها و صدای یک گروه شـکل مـی گیـرد، بـه لحاظ نظری و عملی نارسا خواهد بود؛ چراکه قابلیت تعمیم به زنـان دیگـر را نـدارد.

به عنوان مثال، زن سرپرست خـانواری کـه روزی ده سـاعت بـه نظافت در بیمارستان یا کارخانه ای مشغول اسـت، بـا زن تحـصیلکـرده ای کـه بـه سِـمت مدیرکلی در وزارتخانه ای نیز رسیده است، مسئله های یکـسان و مـشابهی ندارنـد. احتمـالاً مشکل اولی ناتوانی در تأمین معاش و نگرانی از وضـع فرزنـدان و تـرک تحـصیل آنهـا، خستگی مفرط در محیط کار، خطر از دست دادن کار و … است و دل مـشغولی دومـی ایـن است که چرا برای واگـذاری سِـمت هـای برتـر، مـردان تـرجیح داده مـی شـوند یـا بـرای دسترسی نداشتن زنان به سطوح مدیریتی کشور، به سقف های شیشه ای فکر می کننـد.

از سویی بـسیاری از مسائل زنان همواره در حاشیه می ماند و یا به دلیل سکوت و انزوای زنان به افکار عمـومی کشیده نمی شود.

زنان مسئله اجتماعی را چگونه تعریف می کنند؟

به طور معمول، زنان مسئله اجتماعی را معادل مشکل یا وضعیتی می دانند کـه ناشـی از نارسـایی و ناهمـاهنگی تعاملات مربوط به افراد و خانواده و ساختارهای اجتماعی است. آنها نه تنها مسائل خـود را واقعی می پندارند، چرا که می توانند مصادیقی را برای آن برشمرند؛ بلکه بر ایـن باورنـد که این گونه مسائل بر کیفیت زندگی آنهـا تـأثیر نـامطلوب مـی گـذارد و موجـب آزار و هزینه های جسمی و روانی می شود.

جالب این است که گاهی دید زنان به مسائل، تاحدودی جزمی است. به این معنـا کـه مسائل خود را حل نشدنی می دانند و به شـیوه های تقدیرگرایانـه در پـذیرش آن بـه تـسلیم، سکوت، سازش و تطابق کشیده می شوند.
زنان کمتر متوجـه بعـد اجتمـاعی مـسائل خـود هستند و به نظر می رسد حتـی مـسائلی کـه در عمـق رویـه هـای فرهنگـی و اجتمـاعی و ساختاری ریشه دارد، برای آنها شخصی و خانوادگی تلقی می شود.

زنان نقش خود را در بازتولید مسائل اجتماعی چگونه تبیین مـی کننـد؟

همه زنان، فارغ از سن و وضعیت و طبقه اجتماعی به این مسئله اذعان دارند که در ایجاد یا استمرار وجود، بروز، ظهور و گسترش مسائل خودشان دخیل هستند.

چنین برداشتی ممکن است ناشی از این تفکر باشد که زنان مسائل خود را بیشتر موضوعی شخصی و خصوصی تلقی می کننـد و کمتـر بـه رابطـه میـان مـسائل خـود و سـاختارهای اجتماعی و فرهنگی واقف اند. از طرفـی، عـادی سـازی مـسائل اجتمـاعی و بهـره گیـری از تکنیک های تطابق با اوضاع، زنان را بیشتر به این سـمت و سـو مـی کـشاند کـه در بهتـرین حالت، مسائل خود را کتمان کنند یا وجود چنین مسائلی را عادی برشـمرند و در بـدترین حالت، خودسرزنشی پیشه کنند و درباره اثرگذاری خود در شکل گیری آن مسائل غلو کنند.

از سوی دیگر، برخی از زنان بر این باورند که اسـتمرار و بازتولیـد مـسائل آنهـا بـه نحـوه تفکـر آنهـا بازمی گردد.
آن گونه که خانم جوانی می گوید: «علت همه مسائل زنان، خود آنها هستند و تا نخواهند چیزی تغییر نخواهد کرد.» و یا دختر دانشجویی چنین نظری داشت که «مشکل ما طرز تفکر زنان ماست که باید اصلاح شـود.»

تفسیر زنان از مسائل خود حاوی نوعی تضاد است. از طرفی، می گویند اگر نحوه تفکر آنها تغییر کند، می توان از شر مسائل خـلاص شـد و از طـرف دیگـر، بـا دیـد تعیینـی و تقدیرگرایانه به مسائل خود نگاه می کنند، به این معنا که سرنوشت آنها قطعی است و باید به نحوی با آن کنار آمد.

این مطلب به علت جامع بودن، در چند قسمت ارائه می شود.